Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι προσδοκίες της κοινωνίας από το πράσινο κίνημα εστιάζονταν στα νέα θέματα που φέρνουμε στην πολιτική ατζέντα: Ζητήματα περιβάλλοντος και δικαιωμάτων, θέματα καθημερινής ζωής.
Η κρίση αλλάζει τα δεδομένα, καθώς οι παλιές απαντήσεις για το σκληρό πυρήνα της πολιτικής χρεοκόπησαν. Πράσινες προτάσεις για την οικονομία υπήρχαν πάντα, τώρα όμως είναι η πρώτη φορά που θα κριθούμε κυρίως γι’ αυτές.
Τα όσα λοιπόν απασχολούν τη δημοσιότητα, είναι απλώς η κορυφή ενός ολόκληρου παγόβουνου. Γύρω μας εξελίσσεται μια συνολικότερη κρίση:
• Κρίση οικονομική, με ένα οικονομικό μοντέλο που είχε από την αρχή ημερομηνία λήξης, εν γνώσει μάλιστα εκείνων που αποφάσισαν τις βασικές επιλογές.
• Κρίση κοινωνική, όχι μόνο όπως τη γνωρίζουμε συνήθως, αλλά και ως υποβάθμιση των συλλογικών αγαθών, ως έλλειμμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας ανάμεσα σε μας τους πολίτες.
• Κρίση περιβαλλοντική, που δε χρειάζεται να την αναλύσουμε περισσότερο εδώ.
Παράλληλα είμαστε αντιμέτωποι με τη συνολική χρεοκοπία του πολιτικού συστήματος. Οι πολίτες κινούνται ανάμεσα στην οργή και στην ανησυχία για το χειρότερο.
Απέναντι σε όλα αυτά, έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε δύο βασικούς δρόμους:
• Είτε με τις συνταγές που έχει ήδη εφαρμόσει το Δ.Ν.Τ. σε δεκάδες χώρες, με βίαιη ύφεση και στύψιμο της οικονομίας, με θύματα τη μεσαία τάξη και τους ασθενέστερους. Είναι η συνταγή που ακολουθεί και το Μνημόνιο: Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε συνοψίσει την αντίθεσή μας σ’ αυτό με τρεις φράσεις: υπέρμετρο τίμημα, με άδικη κατανομή και αμφίβολη διέξοδο.
• Είτε με συγκροτημένη παρέμβαση κατά της ύφεσης, επενδύοντας σε μια συνολική βιώσιμη διέξοδο, μια ταυτόχρονη απάντηση και για τις τρεις όψεις της κρίσης: την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική.
Διεκδικούμε λοιπόν επένδυση στη βιωσιμότητα, στις πράσινες θέσεις εργασίας, μέσα από τρεις βασικούς άξονες προτεραιότητας:
Άξονας 1ος: Βιώσιμη αναζωογόνηση της υπαίθρου,
ιδιαίτερα στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές που αποτελούν τα 2/3 της χώρας μας και σήμερα είναι σχεδόν πλήρως εγκαταλειμμένες. Βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, συνδυασμένη με ήπιο τουρισμό και μικρής κλίμακας μεταποίηση, μπορούν να δώσουν ξανά ζωή στα χωριά μας. Σκεφτείτε μόνο ότι, αν η Ελβετία και η Αυστρία είχαν τις ίδιες πολιτικές που έχουμε εμείς για τη χώρα μας, θα ήταν σήμερα ακατοίκητες.
Άξονας 2ος: Απεξάρτηση από το πετρέλαιο και το λιγνίτη.
Εισαγωγές ενέργειας (κυρίως πετρελαίου) και όπλων, αντιπροσωπεύουν μαζί πάνω από 80% του ελλείμματος στο εμπορικό μας ισοζύγιο, ένα οικονομικό μέγεθος εξίσου κρίσιμο με το δημόσιο έλλειμμα. Χρειάζεται λοιπόν να κηρύξουμε τον πόλεμο στη διπλή αυτή αιμορραγία της χώρας μας. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η ορθολογική χρήση της, οφείλουν να αποτελούν προτεραιότητα. Τονίζω όμως ότι στην ανανεώσιμη ενέργεια υποστηρίζουμε το μοντέλο της Γερμανίας και της Δανίας που, παράλληλα με τις εταιρίες, δίνει κεντρική θέση σε παραγωγή από τα νοικοκυριά, σε συνεταιρισμούς λαϊκής βάσης, σε δημοτικές επιχειρήσεις, σε θεσμούς δηλαδή που συνδέονται άμεσα με κάθε τοπική κοινωνία. Το αντίθετο μοντέλο, αυτό που εφαρμόζει η κυβέρνηση, είναι το μοντέλο της Ισπανίας, βασισμένο σε λίγες μεγάλες εταιρίες.
Άξονας 3ος: Αναβάθμιση των συλλογικών αγαθών,
ώστε να αντισταθμίσουν ένα μέρος από τη χαμένη μας αγοραστική δύναμη. Θέλουμε νέα πρότυπα ευημερίας, στηριγμένα κυρίως στην ποιότητα ζωής, ως δικαίωμα για όλους. Ας επενδύσουμε στη βελτίωση της δημόσιας συγκοινωνίας, την αναβάθμιση των δημόσιων χώρων, την επιστροφή της φύσης στην πόλη, τις κοντινές καθαρές παραλίες. Αντί για το γυμναστήριο, που τόσο φαίνεται να προτιμά ο πρωθυπουργός, ας δώσουμε σε όλους τη δυνατότητα να περπατάμε σε αξιοπρεπείς συνθήκες και να κάνουμε ποδήλατο με ασφάλεια στις καθημερινές μας διαδρομές.
Πώς χρηματοδοτούνται, όμως, όλα αυτά;
• Με εκτροπή προς την πραγματική οικονομία, του πακέτου στήριξης για τις τράπεζες: συνολικά κάπου 75 δις ευρώ την τελευταία διετία. Μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών θα πρέπει να διοχετευθεί σε προγράμματα που θα κάνουν κάθε νοικοκυριό δυνητικό «πράσινο επενδυτή»: ενδεικτικά μόνο αναφέρω εδώ τις ηλιακές στέγες και μονώσεις κτιρίων. Τα επιτόκια οφείλουν να οριστούν χαμηλά, αντίστοιχα με το εξαιρετικά χαμηλό ρίσκο τέτοιων τοποθετήσεων.
• Με ένα άλλο μοντέλο περικοπών: Υπάρχουν τα 6 δις των ετήσιων εξοπλιστικών δαπανών, που δεν προστατεύουν πια τη χώρα αλλά αποτελούν εξαγωγή θέσεων εργασίας προς τις πολεμικές βιομηχανίες των προμηθευτών μας. Υπάρχουν τα 600 εκατομμύρια ευρώ που μας κοστίζει κάθε χρόνο η σημερινή πολιτική ναρκωτικών, που σκοτώνει τους χρήστες, ταΐζει τους εμπόρους και γεμίζει τις φυλακές: είναι η ώρα να ακολουθήσουμε μια διαφορετική πολιτική, αντίστοιχη με αυτή της Βρετανίας ή της Ισπανίας. Υπάρχει τέλος η δίκαιη φορολόγηση της Εκκλησίας που επιτελεί μεν κοινωνικό έργο, διαθέτει όμως μεγάλη περιουσία και φορολογείται λιγότερο από τις Μ.Κ.Ο. που επιτελούν επίσης μεγάλο κοινωνικό έργο χωρίς να διαθέτουν περιουσία.
• Με συστηματικό πόλεμο κατά της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής: ήδη από το Μάιο έχουμε καταθέσει 8 προτάσεις για απλά και αποτελεσματικά μέτρα, χωρίς να πάρουμε ως τώρα καμιά απάντηση. Αντί για τους συντονισμένους ελέγχους που χρειαζόμαστε, μόλις πρόσφατα εξαγγέλθηκε η «περαίωση» που επιβραβεύει την ασυνέπεια και τη φοροδιαφυγή.
• Με μια νέα αντίληψη για τη φορολογία, που δεν τη θέλει μόνο εισπρακτικό μηχανισμό, αλλά και εργαλείο για να ενθαρρύνονται ή να αποθαρρύνονται δραστηριότητες, ανάλογα με το θετικό ή αρνητικό αντίκτυπό τους στο περιβάλλον και την κοινωνία. Επεξεργαζόμαστε ήδη πρόταση για το Φορολογικό Αντιστάθμισμα, ως αντίβαρο στην υπέρμετρη αύξηση των έμμεσων φόρων, που θα αποκαθιστά τη φορολογική δικαιοσύνη επιστρέφοντας σε κάθε πολίτη ένα ποσό σημαντικό για τα χαμηλότερα εισοδήματα, αμελητέο για τα υψηλά.
Επενδύοντας στη διέξοδο από την κρίση, χρειαζόμαστε και ένα νέο πλαίσιο:
• Με ταχεία ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών εργαλείων όπως το δασολόγιο ή τα Χωροταξικά Σχέδια, ώστε οι επιχειρήσεις να προσαρμόζονται στα δεδομένα και τις αντοχές του περιβάλλοντος, οι διαδικασίες να απλοποιηθούν και οι επενδύσεις που θα προσελκύονται να μην είναι βιώσιμες μόνο για τα συμφέροντα του επενδυτή.
• Με ισχυρή κοινωνική οικονομία, απευθείας δικτύωση των αγροτών με τους καταναλωτές των γειτονικών πόλεων που θα επιτρέψει καλύτερες τιμές για τους παραγωγούς, χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές και μεγαλύτερη δυνατότητα να ξέρουμε τι τρώμε, με τοπικά δίκτυα αλληλεγγύης και ανταλλαγής υπηρεσιών χωρίς χρήματα που θα λειτουργούν ως δίχτυ ασφαλείας για τους ανέργους και ως συμπληρωματικό τοπικό νόμισμα.
• Με αλλαγή ΚΑΙ του ευρωπαϊκού πλαισίου: αντικατάσταση του σημερινού Μηχανισμού Στήριξης (όπου οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης μας δανείζουν με τοκογλυφικά επιτόκια), με ευρωπαϊκές εγγυήσεις δανεισμού όπως έχει ήδη ζητήσει σχεδόν ομόφωνα το ευρωκοινοβούλιο με πρωτοβουλία των Πράσινων.
Η πολιτική όμως που εφαρμόζει η κυβέρνηση, κινείται σε τελείως αντίθετη κατεύθυνση:
• Η μαύρη τρύπα στα δημόσια έσοδα προοιωνίζεται νέους γύρους οδυνηρών μέτρων.
• Η «πράσινη ανάπτυξη» του ΠΑΣΟΚ κοντεύει να καταλήξει το πιο σύντομο ανέκδοτο.
• Με τα μέτρα που έχουν ληφθεί, κάθε σκέψη για αλλαγές στην οικονομία ταυτίζεται πλέον αυτόματα στα μάτια των περισσότερων πολιτών με αναδιανομή υπέρ των ισχυρότερων. Πρόκειται ίσως για τη χειρότερη υπηρεσία που προσφέρει σήμερα το ΠΑΣΟΚ, καθώς η οικονομία χρειάζεται σήμερα σοβαρές αλλαγές και οι αλλαγές αυτές είναι εφικτό να ενσωματώνουν και τη διάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης.
• Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, το ίδιο κόμμα είχε απαξιώσει παλιότερα και το σοσιαλισμό.
Δύο από τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ημερών έχουν καθοριστική σημασία και αξίζουν ιδιαίτερη μνεία, δυστυχώς καθόλου θετική:
• Το νομοσχέδιο για τις Στρατηγικές Επενδύσεις και τα Μεγάλα Έργα, καννιβαλίζει ολόκληρη σχεδόν την περιβαλλοντική και πολεοδομική νομοθεσία, σε σημείο να ξεσηκώνει ακόμη και υπουργούς.
• Με μισές αλήθειες για τα ελλείμματα του ΟΣΕ και με παραποιημένα στοιχεία, επιχειρείται ο ακρωτηριασμός του σιδηροδρόμου. Ουσιαστικά διατηρείται μόνο ο άξονας Αθήνα-Θεσσαλονίκη, μαζί με κάποιες προαστιακές γραμμές. Σε καιρούς ακριβών καυσίμων, υψηλών διοδίων και μειωμένων εισοδημάτων, επιχειρείται να επιβληθεί ένα επικίνδυνο μονοπώλιο των οδικών μεταφορών. Πρόκειται για εγκληματική επιλογή, και θα δώσουμε τη μάχη μέχρι τέλους, τόσο στη χώρα μας όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του Νοεμβρίου, ακούμε ήδη από διαφορετικές πλευρές το κοινό μήνυμα ότι οι τοπικές εκλογές αποτελούν κυρίως άτυπο δημοψήφισμα κεντρικής πολιτικής. ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ολόκληρο σχεδόν το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα, συντονίζονται στην υποβάθμιση της τοπικής διάστασης και των τοπικών απαντήσεων που απαιτεί η κρίση.
Το δικό μας μήνυμα είναι απλό και σαφές:
• Στις εκλογές του Νοεμβρίου, ζητούμενο είναι πάνω από όλα να διαμορφωθούν βιώσιμες τοπικές απαντήσεις στην κρίση. Δε φοβόμαστε ούτε παραγνωρίζουμε τις πολιτικές προεκτάσεις της ψήφου, αν όμως αφήσουμε λογικές «δημοψηφίσματος» να κυριαρχήσουν, δε θα έχουμε ξανά άλλη ευκαιρία πριν το 2014.
• Χρειαζόμαστε επίσης πρωτοβουλίες τοπικής δημοκρατίας και βήματα που θα αναιρέσουν έστω εν μέρει το έλλειμμα δημοκρατίας που επιτείνει ο «Καλλικράτης».
• Γι΄ αυτούς ακριβώς τους λόγους, οι επιλογές και οι συνεργασίες μας έχουν χαρακτήρα τοπικό και προγραμματικό. Διαμορφώθηκαν από τα μέλη μας σε κάθε δήμο και περιφέρεια, χωρίς τα βαρίδια κεντρικών συμφωνιών και αποφάσεων προέδρων ή αρχηγών.
Η τοπική διάσταση, όμως, συνδέεται και με το συνολικότερο επίπεδο. Θέση λοιπόν των Οικολόγων Πράσινων είναι ότι χρειαζόμαστε άμεσα «κόκκινες γραμμές» για τα μέτρα, ενεργοποίηση των πολιτών, διάλογο για βιώσιμη διέξοδο ταυτόχρονα από όλες τις όψεις της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης.
Η χώρα μας χρειάζεται επειγόντως ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ
• Με περισσότερη δημοκρατία, κοινωνική αλληλεγγύη και αυτενέργεια των πολιτών.
• Με κεντρικότερο ρόλο για τα συλλογικά αγαθά.
• Με ριζικό αναπροσανατολισμό της οικονομίας και συμφιλίωσή της με το περιβάλλον.
• Με πρότυπα ευημερίας βασισμένα περισσότερο στην ποιότητα της ζωής, ως δικαίωμα για όλους, και λιγότερο στην αγοραστική δύναμη.
Στα επόμενα χρόνια, όλες οι πολιτικές δυνάμεις θα κριθούμε από το αν και πόσο θα μπορέσουμε να συνεισφέρουμε σε μια τέτοια κατεύθυνση.
Γιάννης Παρασκευόπουλος
Σημείωση:
Το κείμενο αποτυπώνει, σε μορφή άρθρου, την εισήγηση που παρουσιάστηκε στη Συνέντευξη Τύπου των Οικολόγων Πράσινων στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στις 18 Σεπτεμβρίου 2010.
