Ο αγώνας για την ήπια, βιώσιμη ανάπτυξη του ορεινού όγκου της Οίτης και η προστασία του Εθνικού Δρυμού είναι μια σημαντική υποχρέωση όλων μας. Κυρίως είναι υποχρέωση της οργανωμένης πολιτείας, των όμορων Δήμων και της Περιφέρειας. Έχουμε πει πολλές φορές ότι η διαχείριση των ορεινών μας όγκων, αλλά και ειδικά του ορεινού όγκου της Οίτης, θέλει άλλες προσεγγίσεις και λεπτούς χειρισμούς. Τα δασικά ορεινά οικοσυστήματα υφίστανται στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες μια πρωτοφανή, αδυσώπητη και καταστροφική επιδρομή. Όσοι δεν το βλέπουν, εθελοτυφλούν· κι αυτό πρέπει να σταματήσει.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουμε να μπουν οι στόχοι και να δοθεί το περίγραμμα μιας οργανωμένης προσπάθειας για την διαφορετική προοπτική της Οίτης μέσα απ’ τον εναλλακτικό ορεινό τουρισμό, τη βιολογική γεωργία και τα παραδοσιακά προϊόντα. Να αναδειχθούν οι δυνατότητες που δίνει ο ιαματικός, ο ορειβατικός, ο φυσιολατρικός και ο πολιτιστικός της τουρισμός. Να οριστούν οι όροι και οι προϋποθέσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο βουνό. Να αναλυθούν τα επενδυτικά εργαλεία και τα προγράμματα και γενικά να οργανωθεί ένα Σχέδιο Δράσης με την κατάλληλη οργάνωση και στελέχωση. Μια ολοκληρωμένη οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική πρόταση με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εστιάσει κανείς στην παράγραφο δ) της απόφασης για να κρίνει τη στάση της ηγεσίας της πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φθιώτιδας. Δείτε τι λέει και τα συμπεράσματα δικά σας:
«…Το γεγονός ότι το Νομαρχιακό Συμβούλιο της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φθιώτιδας δεν διαβίβασε στη Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ τις διατυπωθείσες γνώμες και προτάσεις των πολιτών και φορέων καθώς και η σχετική γνωμοδότησή του μέσα στις καθορισμένες προθεσμίες και επομένως μπορεί να προωθηθεί η χορήγηση της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων χωρίς την εν λόγω γνωμοδότηση (παρ 9 γ του άρθρου 2 του Ν. 3010/02)»
Δείτε επίσης παρακάτω την τεκμηριωμένη απάντηση - γνωμάτευση του ΕΘΙΑΓΕ προς το ΥΠΕΚΑ σχετικά με την «Υπόγεια εκμετάλλευση μεταλλείου βωξίτη, της Εταιρείας ΕΛΜΙΝ ΑΕ, στη θέση Κοκκινόβραχος Μεξιατών Δήμου Υπάτης Ν. Φθιώτιδας»
Θέμα: Υπόγεια εκμετάλλευση μεταλλείου βωξίτη, της Εταιρείας ΕΛΜΙΝ ΑΕ, στη θέση Κοκκινόβραχος Μεξιατών Δήμου Υπάτης Ν. Φθιώτιδας
Σχετ.:
1) 119546/1489 Γενικής Δ/νσης Δασών
2) 6055/22*12-2009 Δ/νση Δασών Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας
Στο ερώτημά σας κατά πόσο η υπόγεια εκμετάλλευση του βωξίτη στην περιοχή Κοκκινόβραχος του ΔΔ Μεξιατών του Δήμου Υπάτης, εκτελείται στο υπέδαφος του Πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Οίτης δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε με βάση την ισχύουσα νομοθεσία. Πλην όμως κατά τον Ν 998/79 κάθε επέμβαση που θα δημιουργούσε προβλήματα στην λειτουργία των επιμέρους οικοσυστημάτων που περιλαμβάνονται στον πυρήνα των Εθνικών Δρυμών δεν επιτρέπεται εκτός των λόγων Εθνικού Συμφέροντος. Στην προκειμένη περίπτωση θα πρέπει να γίνει επεξήγηση του όρου Εθνικό Συμφέρον, το οποίο κατά την άποψή μας εννοεί συμφέροντα που σχετίζονται με την Εθνική Άμυνα, αλλά τέτοιοι λόγοι δεν υφίστανται προς το παρόν στην εν λόγω περιοχή. Με την ευρύτερη όμως σημασία του όρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί και η εκμετάλλευση του βωξίτη ως Εθνικό Συμφέρον, πράγμα που θέτει νέο ερώτημα, εάν και κατά πόσο προέχει για λόγους Εθνικού Συμφέροντος η εκμετάλλευση του βωξίτη ή η προστασία των οικοσυστημάτων της περιοχής του Εθνικού Δρυμού. Το δεύτερο ερώτημα είναι εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθεί εφόσον το ζήτημα θα πρέπει να προσεγγισθεί από σύνολο επιστημονικών ειδικοτήτων (οικονομολόγους, μεταλλειολόγους, δασολόγους, βιολόγους κλπ.), από την ανάλυση των διαθέσεων της τοπικής κοινωνίας και από το καθεστώς προστασίας της ευρύτερης περιοχής, που η ίδια η χώρα μας έχει εντάξει και μάλιστα σε προστασία με διεθνείς δεσμεύσεις.
Η ισχύουσα νεώτερη νομοθεσία (Ν.1650/86 με τις αντίστοιχες τροποποιήσεις) προβλέπει την κατάρτιση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και τον καθορισμό ζωνών προστασίας των προστατευόμενων περιοχών. Κατά το έτος 1995 η τότε Δασική Υπηρεσία στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE ανέθεσε στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΘΙΑΓΕ, την εκπόνηση Σχεδίου Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, το οποίο σε γενικές γραμμές πρότεινε ως Α ζώνη προστασίας τον πυρήνα του Δρυμού καθώς και μικρότερους πυρήνες, έξω από τον αρχικό, εφόσον έκρινε ότι αρκετά τμήματα της περιοχής σημαντικά για τη χλωρίδα και την πανίδα, δεν συμπεριελήφθησαν στη φάση της κήρυξης της περιοχής ως Εθνικού Δρυμού. Επίσης πρότεινε τη διεύρυνση της περιφερειακής ζώνης στα όρια του υπάρχοντος επαρχιακού δικτύου, που συνδέει τους περιφερειακούς οικισμούς της περιοχής του Δρυμού, με τη λογική ότι θα έπρεπε για την ασφαλή λειτουργία των οικοσυστημάτων του πυρήνα, να υφίσταται και μία ευρύτερη ρυθμιστική ζώνη, όπου οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες να συνηγορούν με το καθεστώς προστασίας της περιοχής και να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια στα όρια της περιφερειακής ζώνης. Το εν λόγω Σχέδιο Διαχείρισης ενεκρίθει από την τοπική Δ/νση Δασών Ν. Φθιώτιδας αλλά ουδέποτε χρηματοδοτήθηκαν οι δράσεις που προέβλεπε. Το τότε ΥΠΕΧΩΔΕ, θεωρώντας ότι θα έπρεπε να εναρμονιστεί το Σχέδιο με την ισχύουσα νομοθεσία και εφόσον δεν υπήρχε Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, αποφάσισε να υιοθετήσει το Σχέδιο Διαχείρισης, που ειρήσθω εν παρόδω, συντάχθηκε στα πρότυπα και τις προδιαγραφές των ΕΠΜ.
Υιοθετώντας το Διαχειριστικό Σχέδιο του ΕΘΙΑΓΕ ως Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη, απέφευγε έτσι την εκ νέου χρηματοδότηση άλλης μελέτης. Η μετατροπή του σχεδίου διαχείρισης σε Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη ολοκληρώθηκε κατά το έτος 2003 και υποβλήθηκε αρμοδίως στα συναρμόδια Υπουργεία και φορείς. Στην εν λόγω ΕΠΜ, η διεύρυνση της περιφερειακής ζώνης υιοθετήθηκε πλήρως συνηγορώντας επιπλέον και του γεγονότος ότι η ίδια έπρεπε να περιλαμβάνει και τις περιοχές του δικτύου NATURA 2000, Γοργοποτάμου και Ασωπού, που εντάχθηκαν στη συνέχεια στο εν λόγω δίκτυο και βρίσκονται σε γειτνίαση με τον Εθνικό Δρυμό και στον ίδιο ορεινό όγκο της Οίτης. Από τότε και στο εξής δεν γνωρίζουμε την τύχη της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και της έγκρισης του Προεδρικού Διατάγματος για την επίσημη θεσμοθέτηση των ζωνών προστασίας.
Σύμφωνα όμως με τα ισχύοντα και εν όψει της έγκρισης του Σχετικού Πρεδρικού διατάγματος, η δραστηριότητα της εξόρυξης του βωξίτη, υφίσταται ούτως ή άλλως εντός των ορίων της προτεινόμενης διευρυμένης περιφερειακής ζώνης των προστατευόμενων περιοχών Εθνικού Δρυμού Οίτης, Φαραγγιού Γοργοποτάμου και Φαραγγιού Ασωπού. Εντός της περιφερειακής ζώνης υφίσταται εξάλλου και η εξόρυξη βωξίτη και στην περιοχή των Δύο Βουνών (δεν γνωρίζουμε αν η εξόρυξη γίνεται από την ίδια εταιρεία), για την οποία δεν γίνεται λόγος στη σχετική αλληλογραφία. Και οι δύο εκμεταλλεύσεις που ασκούνται στην περιοχή, όφειλαν να έχουν συντάξει Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και εφόσον λάβουν έγκριση από τις αρμόδιες αρχές, να προχωρήσουν στην εκμετάλλευση και ταυτόχρονα να προχωρήσουν στην αποκατάσταση των διαταραγμένων περιοχών. Απ΄ ότι γνωρίζουμε καμία προσπάθεια αποκατάστασης δεν έγινε στην περιοχή, ενώ αντίθετα οι παλιότερες εκμεταλλεύσεις και η εναπόθεση των στείρων υλικών παραμένουν εμφανείς. Επιπλέον, η εκμετάλλευση στη θέση Κοκκινόβραχος έχει δημιουργήσει πλήθος προβλημάτων, με έντονα εμφανείς τις καταστροφές που προκάλεσε η τυχαία απόρριψη των στείρων στα κατάντη της εκμετάλλευσης.
Κατά την άποψή μας, οι εν λόγω εκμεταλλεύσεις δεν συμβιβάζονται με το καθεστώς προστασίας της περιοχής και η συνέχιση της εκμετάλλευσης θα πρέπει να αποτραπεί. Σε περίπτωση όμως αδειοδότησης της συνέχισης της εκμετάλλευσης, θα πρέπει να γίνει μελέτη της υπόγειας υδροφορίας από ειδικούς γεωλόγους και να εξασφαλιστεί η αέναη ροή των ρεμάτων και των φυσικών πηγών της ευρύτερης περιοχής και να προταθούν τρόποι ασφαλούς εναπόθεσης των στείρων υλικών. Επίσης θα πρέπει οι εταιρείες ανεξάρτητα με την τύχη της αδειοδότησης, να προχωρήσουν άμεσα σε έργα αποκατάστασης κατόπιν σχετικής μελέτης από ειδικούς.
Ως εκ τούτου, δεν τίθεται κατά την άποψή μας ερώτημα, αν η εκμετάλλευση λαμβάνει χώρα στο υπέδαφος του πυρήνα η όχι της περιοχής του Εθνικού Δρυμού.
Εξ΄ άλλου τα αντισταθμιστικά οφέλη από την εκμετάλλευση δεν υφίστανται απ΄ ότι γνωρίζουμε και πλην της εξασφάλισης εργασίας σε μικρό αριθμό εργαζομένων και τη συντήρηση του οδικού δικτύου της περιοχής των εκμεταλλεύσεων, δεν συνάγεται άλλη ωφέλεια του δημοσίου.
Επειδή ως φορέας έρευνας, δεν αποφασίζουμε για την παραμονή ή όχι της εκμετάλλευσης, απλώς εκφράζουμε την άποψή μας, θα πρέπει να απευθυνθείτε και σε άλλους αρμοδιότερους φορείς. Πιθανόν και η άποψη της νεοσύστατης επιτροπής «Φύση 2000» του ΥΠΕΚΑ, να είχε περισσότερο βαρύνουσα σημασία για τη διαμόρφωση της τελικής απόφασης.
Δρ. Γεώργιος Καρέτσος
Εντεταλμένος Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ
Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής
Του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Οίτης
